بررسی تغییرات نرخ بارورى جهان در نیم قرن گذشته (۱۹۷۰-۲۰۱۴)

قبل از هر چیزی باید روشن کنم که این این مطلب سعی در حمایت یا رد سیاست افزایش یا کاهش جمعیت را ندارد. هر دو تئوری افزایش باروری و کاهش باروری موافقین و مخالفین خود را دارند و هر دو گروه دلایل خود را برای موافقت یا مخالفت از این سیاست ها دارند. با این حال مطالعه نتیج تحقیقات سازمان CIA در مورد نرخ باروری در جهان نکات جالبی دارد که دانستن آنها خالی از لطف نیست. در این مطلب نرخ باروری سال ۱۹۷۰ و سال ۲۰۱۴ مورد بررسی قرار گرفته است.

تعریف نرخ باروری

به تعداد متوسط فرزندانى که هر خانم در یک کشور به دنیا مى آورد نرخ بارورى آن کشور مى گویند. این نرخ به ما تعداد میانگین فرزندانی که یک زن بالغ ممکن است بدنیا آورد را نشان می دهد. با این شرط که همه زنان تا پایان دوره فرزندآوری زنده باشند و با نرخ مشخص شده برای هر بازه زمانی فرزند بدنیا آورند. نرخ باروری کل (TFR: total fertility rate) مقیاس مناسب تری از نرخ تولد خام (crude birth rate) برای بررسی و مقایسه باروری است.

کاهش، افزایش یا ثبات

اگر نرخ باروری در کشوری برابر ٢.١ باشد، جمعیت آن کشور ثابت خواهد ماند. اما اگر کمتر از این مقدار باشد به مرور زمان دچار کاهش جمعیت و پدیده پیری جمعیت خواهد شد. همینطور اگر نرخ باروری بیشتر از مقدار ۲٫۱ باشد جمعیت افزایش پیدا خواهد کرد و با پدیده جوان شدن جمعیت روبرو می شویم.

وضعیت جهانی نرخ باروری

• نرخ باروری در کل جهان از ۴.۴۵ در سال ١٩٧٠ به ٢.۵ در سال ٢٠١۴ رسیده است. با این حال جمعیت جهان در حال رشد است اما این رشد بصورت یکسان در همه قاره ها پخش نشده. به عنوان مثال در ۵۰ سال آینده قاره اروپا و بیشتر کشورهای غربی دچار کاهش و پیری جمعیت خواهند شد.
• در سال ١٩٧٠ تنها فنلاند و سوئد نرخ بارورى کمتر از ٢ داشتند، ولى در ۲۰۱۴ حداقل ٧٢ کشور از جمله ایران نرخ بارورى کمتر از ٢ داشتند.
• پایین‌ترین نرخ بارورى در سال ١٩٧٠ متعلق به فنلاند و در سال ٢٠١۴ متعلق به سنگاپور بوده است.
• بیشترین کاهش نرخ بارورى در کشورهاى لیبى، مالدیو، کویت، قطر و بنگلادش و در وهله بعد، در سنت لوییس، کره جنوبى، امارات، برونئى و ایران رخ داده است.
• پرجمعیت ترین کشورهاى جهان هم کاهش نرخ بارورى محسوسى داشتند؛ در هند از ۵.۵ به ٢.۴ و در چین از ۵.۵ به ١.۶ رسیده است.
• در خاورمیانه ایران با نرخ باروری ۱٫۸۵ در رتبه ۱۴۷ قرار دارد. عربستان با نرخ ۲٫۱۷ در جایگاه ۱۰۴ قرار دارد. ترکیه نیز با نرخ ۲٫۰۸ در جایگاه ۱۱۳ قرار گرفته است.
• می توانید لیست کامل این رده بندی را در آدرس indexmundi.com مشاهده کنید.

تصویر زیر بصورت مصور وضعیت نرخ باروری در سال ۱۹۷۰ و سال ۲۰۱۴ را با هم بررسی کرده است.

در تصویر فوق

• بنفش: بیش از ٨ فرزند
• قرمز: ٧ تا ٨ فرزند
• صورتى: ۶ تا ٧فرزند
• نارنجى: ۵ تا ۶فرزند
• زرد: ۴ تا ۵ فرزند
• سبز: ٣ تا ۴ فرزند
• آبى روشن: ٢ تا ٣ فرزند
• آبى تیره: ١ تا ٢ فرزند
• خاکسترى: اطلاعات در دسترس نیست.

نمودار زیر ۱۰ کشور با بیشترین نرخ باروری را در جهان نمایش می دهد. نیجریه با اختلاف در صدر قرار دارد. همانطور که مشاهده می کنید ۱۰ کشور اول دنیا در این زمینه اکثراً آفریقایی هستند. یکی از دلایل این امر را می توان بالا بودن نرخ مرگ و میر در این کشورها بیان کرد. عوامل دیگری مثل مسائل فرهنگی، فقر و … نیز می توانند در این امر موثر باشند.

منبع:

1. CIA World Factbook – اطلاعات این مطلب مربوط به January 1, 2014 می باشد.